براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، کلیسای ارامنه روستای لیلیان وضعیت خوبی ندارد.
تصاویر منتشر شده نشان می دادند کلیسای ارامنه روستای لیلیان که در بخش کمره شهرستان خمین واقع شده، به پارکینگ ماشین های شخصی و کشاورزی و محلی برای آونگ سنتی انگور و تولید کشمش تبدیل شده است و حتی بخشی از این اثر ثبت شده نیز تخریب شده است.
روستای لیلیان منطقه قدیمی و ارامنه نشین مربوط به دوره قاجار است و وجود کلیسای ارامنه با قدمتی مربوط به دوره قاجار نیز گواهی بر ایجاد این روستا توسط ارامنی هاست.
کلیسای لیلیان در 20 اردیبهشت 1386 با شماره 19064 در فهرست آثار ملی قرار گرفت و قبرستان ارامنه لیلیان نیز که مربوط به دوره قاجار و دوره پهلوی است در تاریخ 23 بهمن 1385 با شماره ثبت 17350 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
ارامنه این روستا پیروان شاخه گریگوری دین مسیحیت هستند که توسط شاه عباس صفوی از کشور ارمنستان به این منطقه آورده شدند و در واقع روستایی ارمنی نشین در این منطقه شکل گرفت، اما وضعیت ابنیه تاریخی این روستا به هیچ عنوان خوب نیست.
در شهریور 1393، مدیرکل وقت میراث فرهنگی استان مرکزی از مرمت قبرستان ارامنه این روستا خبر داد، اما امروز پس از گذشت 7 سال خبر از ویرانی کلیسای این روستا می رسد.
تصاویر منتشر شده از این کلیسا، گویای آن است که این اثر به هر چیزی شباهت دارد جز کلیسایی که در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و در نگاه اول اینگونه به نظر می رسد که قطعا کم کاری از جانب میراث فرهنگی صورت گرفته است.
میراث فرهنگی نیازمند مشارکت های مردمی
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان مرکزی پیرامون اینکه کلیسای ارامنه روستای لیلیان وضعیت خوبی ندارد، گفت: تعداد بناهای تاریخی استان مرکزی و تراکم و پراکندگی آنها بسیار زیاد است. در واقع بیش از 2 هزار اثر واجد شرایط ثبت ملی در استان شناسایی شده است که 900 مورد در فهرست آثار ملی کشور قرار گرفته است.
مصطفی مرزبان بازوی اصلی میراث فرهنگی در کشور را مشارکت مردمی، مشارکت صاحبان بناهای تاریخی یا اعتبارات اختصاص یافته از سوی کمیته برنامه ریزی شهرستان ها دانست و افزود: مسلما با تخصیص اعتبار میراث فرهنگی، به مسئله مرمت اثار و ابنیه های تاریخی که در مالکیت میراث فرهنگی است، رسیدگی می شود.
عکسها متعلق به سه سال پیش است / کلیسا یا انبار علوفه؟ / بنا مالک خصوصی دارد
وی در خصوص کلیسای لیلیان خمین و تصاویر منتشر شده در فضای مجازی از این کلیسا تصریح کرد: کلیسا و درمانگاه لیلیان در سال 1386 در فهرست اثار ملی ثبت شده، بنابر گزارشات و تصاویر منتشر شده که در واقع به سه سال پیش مربوط می شود، مالک این کلیسا، این محل را به انبار علوفه و پارکینگ تبدیل کرده بود.
مرزبان گفت: دو سال پیش اداره کل میراث فرهنگی استان مرکزی، بدلیل شرایط ایجاد شده در کلیسا و تصمیم به تغییر کاربری، اقدام به شکایت از مالک بنا کرد و خوشبختانه دادگاه علیه مالک رای داد و اقدامات او محکوم شد، در دادگاه تجدید نظر نیز مجددا، حکم قبلی تکرار و مالک محکوم شد.
مالک به دنبال خروج بنا از فهرست آثار ملی / دیوان شکایت را رد کرد
وی با اشاره به پیگیری های مالک برای خروج بنا از فهرست آثار ملی و ارسال پرونده به دیوان عدالت اداری بیان کرد: مالک به دنبال خارج کردن این بنا از فهرست آثار ملی است و در شعبه 10 و 3 دیوان عدالت اداری اعلام شکایت کرد که خوشبختانه در 17 فروردین 1400 این شکایت از سوی دیوان رد شد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان مرکزی اظهار کرد: یکی از ورثه این بنای تاریخی مانع کار مرمت می شود و میراث فرهنگی هم به دلیل عدم مالکیت بنا امکان مداخله جدی ندارد، اما اگر اعتبارات لازم از محل مرمت ابنیه تاریخی خمین اختصاص یابد، سعی می کنیم براساس اولویت پارامترهای مرمتی در این بنا به سرعت انجام گیرد.
مرمت کلیسا 500 میلیون تومان پول می خواهد
وی با بیان اینکه مرمت کلیسا در گام نخست چیزی در حدود 500 میلیون تومان اعتبار نیاز دارد، گفت: قطعا برای حفظ بنا آواربرداری، مرمت سقف و دیوار لازم است که قطعا زمانبر و هزینه بر است، اما برای جلوگیری تخریب بیشتر بنا به نظر می رسد ظرف دو سال و با مبلغ 500 میلیون تومان بتوان اثر را حفظ کرد.
مرزبان اضافه کرد: بنا دارای مالک خصوصی است و ما در صورت مرمت آن خواهان حفظ کاربری اصلی کلیسا هستیم، اما باید حتما توافق مالک را برای کاربری داشته باشیم.
متاسفانه بارها در استان مرکزی شاهد بودیم که بناهای تاریخی ثبت ملی شده که دارای مالک شخصی هستند بیش از دیگر بناها در معرض خطر قرار می گیرند که به نمونه شاخص و عینی آن میتوان به خانه حاج باشی اراک اشاره کرد که سالها به حال خود رها شد و پس از تخریب های پی در پی، در نهایت مالک موفق به خروج این بنای بسیار ارزشمند از فهرست آثار ملی شد و امروز مالک کلیسای لیلیان نیز در تلاش برای خروج این اثر از فهرست آثار ملی است، به نظر می رسد پیش از اینکه همه مالکان برای خروج ابنیه تاریخی استان از لیست آثار ملی همراه شوند باید فکری برای میراث فرهنگی کرد.
درست است که حفظ و مرمت بناهای تاریخی نیازمند منابع مالی و اعتبار است، اما قطعا با وزارتخانه شدن سازمان میراث فرهنگی، انتظارها برای حفظ اثار تاریخی کشور بیشتر می شود و قطعا باید اعتبارات مرمتی بیشتری نسبت به گذشته اختصاص یابد تا تاریخ کهن این سرزمین دستخوش تخریب ها نشود.
